Bộ Chính trị giao Ban quản lý Đảng Bộ GTVT hoàn thiện Đề án Chủ tài khoản đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, trình Bộ Chính trị xem xét, quyết định (theo chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2023).

Theo kết luận trên, trước mắt, Bộ GTVT phải hoàn thành Đề án chủ tài khoản đầu tư xây dựng tuyến đường sắt này để Bộ Chính trị xem xét trong năm nay. Đây là cơ sở để phát triển các bước tiếp theo như quy trình quốc hội thông qua tài khoản chủ đầu tư, lập báo cáo khả thi, xác định nguồn vốn, tiến độ…

Theo trình tự của Bộ GTVT, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam dài hơn 1.500 km, nối Hà Nội – TpHCM, đi qua 20 tỉnh thành. Dự án được thiết kế tốc độ chạy tàu 350km/h, tốc độ khai thác thác 320km/h, chỉ khai thác tàu khách, tổng năng lực đầu tư 58,7 tỷ USD. Giai đoạn 1 (2020-2032), đầu tư tuyến Hà Nội – Vinh và TpHCM – Nha Trang, tổng vốn 24,7 tỷ USD; giai đoạn 2 (2032-2050), đầu tư kết nối đoạn Vinh – Nha Trang, tổng vốn 34 tỷ USD. Trong đó, ngân sách sử dụng 80% tổng vốn nhưng lại được kêu gọi xã hội hóa. Dự án dự án kiến ​​trúc sai sót trong khoảng 10-12 năm đầu khai thác.

Tây Bản Nha trình bày mong muốn hợp tác đầu tư, khai thác đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Hệ thống tàu điện tại Tây Ban Nha. Ảnh: Công ty RENFE.

Bộ GTVT lựa chọn phương án trên sau khi phân tích 3 kịch bản, bao gồm: Nâng cấp đường sắt hiện hữu nhưng vẫn duy trì đường đơn; Nâng cấp đường sắt hiện hữu thành đường đôi, khổ ra 1.435mm, khai thác kết hợp tàu khách và hàng; Đầu tư đường sắt mới chạy tàu khách và nâng cấp đường hiện hữu phục vụ tàu hàng.

Trước đó, trả lời báo chí về ưu tiên đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết, giai đoạn từ nay tới năm 2025 sẽ ưu tiên vốn cho hoàn thiện đường bộ cao tốc Bắc – Nam . Giai đoạn sau đó sẽ ưu tiên cho đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, phấn đấu tới năm 2028-2029 khởi công gói thầu đầu tiên của đoạn Hà Nội – Vinh và Nha Trang – TP.HCM.

Trong 3 kịch bản kể trên, Bộ GTVT đánh giá, kịch bản thứ nhất chỉ phục vụ nhu cầu trước mắt; kịch bản thứ 2 khó khai thác tàu tốc độ cao làm kết hợp giữa khách hàng và hàng, trong khi chi phí giải phóng mặt lớn vì qua nhiều đô thị đông dân cư. Do đó, Bộ GTVT nghiêng về tĩnh bản đầu tư sắt hoàn toàn mới chỉ chạy tàu khách và cải tạo đường hiện hữu cho tàu hàng (kịch bản 3); nhằm đáp ứng nhu cầu tương lai, phù hợp xu hướng phát triển thế giới (tách tàu khách và tàu hàng).

Nhiều tranh nước ngoài mong muốn hợp lý

Dù dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đang ở giai đoạn xem xét chủ tài khoản, nhưng một số đối tác nước ngoài đã trình bày muốn được hợp tác đầu tư, khai thác dự án này với Việt Nam, như Tây Bản Nha , Nhật Bản, Pháp, Ngân hàng Thế giới (WB)… Chỉ từ tháng 12/2022 tới nay, lần như đại diện ngoại giao các nước, tổ chức trên làm việc với lãnh đạo Bộ GTVT và bày tỏ sự quan tâm tới dự án đường sắt tốc độ cao bắc – nam.

Trong đó, Tây Ban Nha hiện có hệ thống đường sắt tốc độ cao thế giới thứ 2 (chỉ sau Trung Quốc); Nhật Bản có hệ thống đường sắt cao tốc với công nghệ hàng đầu thế giới, đã hỗ trợ Việt Nam nghiên cứu dự án trong suốt thời gian qua; Pháp hỗ trợ Việt Nam xây dựng đường sắt đô thị Nhổn – ga Hà Nội, tuyến đường sắt Bắc – Nam hiện hữu cũng làm Pháp xây dựng cách đây hơn 100 năm. Trong khi đó, đại diện WB cam kết hợp với Bộ GTVT cùng tìm kiếm đối tác quan tâm để trao đổi chi tiết hơn về dự án này.

việc làm với các đối tác nước ngoài, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết, phía Việt Nam luôn hoan hào, khuyến khích các nước hỗ trợ, chia sẻ với Việt Nam về kinh nghiệm đầu tư, khai thác đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Tại một buổi làm việc trên, GTVT thứ trưởng Nguyễn Danh Huy đã biết, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam được xác định là ưu tiên đầu tiên theo quy hoạch, với tổng kinh phí khoảng 60 tỷ USD. Theo ông Huy, Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đã được Bộ GTVT Thủ tướng năm 2019, Hội đồng Thẩm định Nhà nước đang thẩm định. Trên cơ sở xác định kết quả, Bộ GTVT sẽ hoàn thiện báo cáo để cấp quyền xem xét thẩm quyền, phê duyệt tài khoản chủ đầu tư. Sau đó, Bộ GTVT sẽ đề xuất sản xuất cấp có thẩm quyền phương án hợp tác với các quốc gia về thiết kế, công nghệ, thi công, quản lý khai thác…

60 tỷ USD ở đâu?

Sau khi thẩm tra báo cáo nghiên cứu khả năng của Bộ GTVT, đơn vị tư vấn thẩm tra độc lập đề xuất đầu tư theo phương pháp 2. Phương án này đảm bảo khai thác tối đa hạ tầng đầu tư, phù hợp với điều sự kiện kinh tế – xã hội Việt Nam. Tuy nhiên, tư vấn vấn đề xuất điều chỉnh tốc độ chạy tàu khách lên 225km/h, hướng tuyến tránh dân cư…, tổng khả năng tư khoảng 61,6 tỷ USD.

Mục tiêu đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam để khai thác thác riêng tàu khách, hay kết hợp giữa tàu khách và tàu hàng tới nay vẫn còn nhiều ý kiến ​​khác nhau. Trong khi Bộ GTVT đề xuất tuyến đường sắt mới theo định hướng đi thẳng lên hiện đại, cải tạo tuyến đường sắt cũ để chuyên hàng hàng, Bộ KH&ĐT lại hướng cân nhắc phù hợp với bối cảnh kinh tế – đất nước, tận dụng hạ tầng để khai thác kết nối tàu khách và hàng.

GS.TS Bùi Xuân Phong, Chủ tịch Hội Kinh tế và Vận tải đường sắt Việt Nam, cho rằng, đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam cần nguồn vốn rất lớn, Yêu cầu nghiên cứu, tính toán kỹ năng kịch bản đầu thứ tư là cần thiết. Tuy nhiên, dự án này cần thời gian xây dựng hàng rào năm, nên trước mắt cần thông tin qua chủ tài khoản đầu tư, để làm cơ sở nghiên cứu khả thi, đưa ra bức tranh cụ thể hơn.

Về vốn đầu tư, ông Phong cho rằng, nếu nhìn vào tổng vốn đầu tư lên tới 60 tỷ USD thì có thể thấy lớn. Tuy nhiên, trong tổng vốn có phần chi cho tầng thấp, thiết bị chỉ ở mức 46 tỷ USD, còn lại chi phí khác. Nếu thời gian thực hiện được 25 năm, mỗi năm bố trí vốn cho dự án chưa đạt tới 2 tỷ USD, nền kinh tế nước ta có thể trải qua.

Tham khảo dự án của chúng tôi tại 

Hệ sinh thái của chúng tôi xem chi tiết tại https://voicapital.vn/